(Door Martijn, 6-11-24)
Het is inmiddels november. De maand waarin Sinterklaas het land weer inkomt. Voor mij persoonlijk zal dat evenement dit jaar extra speciaal zijn. Wij wonen namelijk in Vianen. En zoals u wellicht weet komt de Goed Heilig man dit jaar het land binnen in deze mooie stad. Persoonlijk vind ik dit een erg leuk feest. Kinderen kadootjes geven. Surprises maken voor volwassenen waarmee sluimerend ongemak bespreekbaar gemaakt wordt. Zeker nu de zwarte pieten discussie beslecht is en het Sinterklaasfeest een feest voor iedereen is, dat maakt me blij. Dat we weer gewoon een feestje kunnen vieren zonder zorgen.
Persoonlijk met opgroeien werd ik langzaamaan wat wijzer en begon me af te vragen waar het Sinterklaasfeest toch vandaan kwam. Dat van hulpsinterklazen enzo wist ik al. (Kinderen zouden deze blog ook kunnen lezen…) Maar niet de oorsprong van het huidige feest. Dit was van voor de tijd van internet en Wikipedia. Op aanraden van mijn moeder ben ik toen naar mijn opa gegaan. Een intelligente en belezen man. Hij nam de tijd voor me om een boek uit zijn boekenkast te pakken. Om daarna samen te bestuderen wat de oorsprong van het huidige Sinterklaasfeest is.
En zo kwam ik erachter dat Sinterklaas eigenlijk Sint Nicolaas van Myra heet. Een bisschop die zorgde voor de armen in zijn stad. De herinnering aan die man is op een gegeven moment uitgegroeid tot het Sinterklaasfeest dat we nu kennen. Eind goed, al goed.
Maar is dat allemaal wel zo goed? Haalt het Sinterklaasfeest niet ook slechte dingen in ons naar boven? De gepolariseerde zwarte pieten discussie was natuurlijk een zeer slechte zaak. De hele figuur van zwarte piet van voor de roetveegpiet was een racistische karikatuur die mensen oprecht pijn deed. Tenminste, zo kijk ik ertegen aan. Maar ook moet ik toegeven dat het, omdat het mij persoonlijk niet raakte, ik het liefst had dat we verder konden gaan met het uitdelen van chocolade letters.
Met het zoeken van wat de goedheiligman in Myra allemaal voor goeds had gedaan, kwam ik eigenlijk alleen maar niet-verifieerbare legendes tegen. Zo zou hij met het concilie van Nicea in 325 na Christus ene Arius een klap in zijn gezicht hebben gegeven. Waarna hij in de gevangenis werd gegooid. In een droom zouden Maria en Jezus aan Nicolaas verschenen zijn om hem in zijn eer te herstellen. Het is echter niet te bewijzen of Nicolaas van Myra al dan niet aanwezig is geweest op het concilie van Nicea. Verder zou Nicolaas een aantal veldheren, die ten onrechte veroordeeld waren tot de dood, hebben gered. Eveneens niet te bewijzen of het wel of niet gebeurd is. Nicolaas zou een storm tot bedaren hebben gebracht om een aantal zeelieden te redden, maar eigenlijk zou dat uit een verhaal komen over een hele andere Heilige. Namelijk Nicolaas van Sion die een aantal eeuwen later leefde. Om drie arme meisjes te redden van de prostitutie zou Nicolaas drie buidels met geld door het raam hebben gegooid bij hun vader. Vandaar de chocolademunten en het strooigoed. Zo zijn er wel meer legendes over de goedheiligman waarvan niet te bewijzen is of die hebben plaatsgevonden, en ook het tegendeel is niet te bewijzen.
Wat echter wel waar is, is dat er nog steeds gestreden wordt om de beenderen van Nicolaas. In de elfde eeuw na Christus viel Myra in de handen van Islamitische legers. Voordat de stad viel, zijn de beenderen van Nicolaas verplaatst naar Bari, in Italië. In 1997 heeft Turkije gevraagd om teruggave van de beenderen, wat werd geweigerd. Een juridische strijd die in ieder geval tot 2009 doorging. Met deze verplaatsing van de beenderen werd ook het Nicolaasfeest meer verplaatst van oost naar west.
Ten tijde van de reformatie was het Sinterklaasfeest helemaal niet zo populair bij onze bestuurders. Het feest zou te luidruchtig en te Rooms zijn. Maar het feest was ook te populair om het helemaal af te schaffen. De traditie om met kerst kadootjes te geven komt bij Maarten Luther vandaan. Dit om het vereren van Roomse Heiligen te ontmoedigen. En enkele eeuwen later werd de Amerikaanse figuur van de kerstman afgeleid van het Sinterklaasfeest, toen Nederlandse immigranten dat meenamen naar de nieuwe wereld. De kerstman die later populair werd gemaakt door Coca Cola. De commercie moet tenslotte draaien. Zo ook hier in Vianen. Waar in de maanden juli en augustus al reclameborden hingen om de lokale middenstand aan te moedigen om daar reclame ruimte in te kopen voor tijdens de intocht van Sinterklaas.
Wat wil ik hier nu mee zeggen? Toen ik begon aan deze blog was ik van plan om een paar goede zaken te benoemen die de goedheiligman indertijd heeft uitgevoerd, maar ik kwam terecht in een wirwar van elkaar tegensprekende theorieën, politieke strijd en commerciële belangen. En misschien maakt dit het kinderfeest wel een stuk interessanter. Er komen zo allerlei elementen naar boven die onze menselijkheid zichtbaar maken, zoals onvervuld verlangen, angst voor wat komen gaat, niet aflatende strijd om macht en de eeuwige debatten over wat God goed vindt.
Ik zou zeggen een goed Sinterklaas feest en denk er nog eens aan als u de chocoladeletter soldaat maakt!
Martijn
P.S. Als u nou eens een ander Sinterklaas feest wilt vieren dan kan ik u uit eigen ervaring het Oude Sunderklaasfeest op Texel aanraden. Dit zou gebaseerd zijn op hoe Sinterklaas vroeger gevierd werd, maar het is eigenlijk meer een soort van carnaval.