(Door Koos Jonker, 07-07-23)
De Sabbat is de heerlijkste dag van mijn leven. Zo schrijft de Amerikaanse predikant, John Mark Comer. Boeiend vertelt hij over het vieren van de sabbat als rustdag met zijn gezin. Beginnend op de vrijdagavond, volgens de Joodse traditie, met als eerste ritueel om alle mobieltjes in te leveren. Zo’n richtlijn kan dus ook in gezinnen, … als de kinderen nog klein zijn? Voor hen mag de sabbat in ieder geval 24 uur offline gevierd worden.
Vrijdagavond wordt er uitgebreid samen gekookt en gegeten (getafeld), deelt en vertelt ieder gezinslid over de afgelopen week, en sluiten ze samen af met een suikerrijk gezinstoetje.
Voor de zaterdagochtend wordt er geen wekker gezet omdat er letterlijk niets gepland staat. Hoe loopt zo’n dag? Het zetten van een kop koffie bij het wakker worden, samen ontbijten en uit de Bijbel lezen en dan zien ze wel hoe het verder gaat: naar het park wandelen op een warme dag, ijsjes halen, met een boek voor de kachel op een winterse dag, met de hond naar buiten (wel weer een moetje), en wat verder met rust, ontspanning en aanbidding te maken heeft. Ik begon al in te vullen: de hardloopschoenen aan, een eind op de fiets, zitten in de tuin met een heerlijke glas wijn (of voor de tv, de Tour de France!), een goed boek – geen krant want daarmee ‘draait de wereld weer door’ en het woord sabbat betekent nu juist stoppen.
Comer’s fascinatie met de sabbat ontstond niet uit het niets. Hij zat op het randje van een burn-out. Zijn grote verantwoordelijkheden en uitgebreid takenpakket werden hem te veel. Hij stond altijd ‘aan’. Zoals de meeste dominees had hij wel een ‘vrije dag’, maar die werd gebruikt voor achterstallige administratie en klusjes, boodschappen doen en onderhoudstaken in en om het huis. Op een dag dacht hij: Hoe zal het zijn om alleen maar te rusten? Echt te rusten? Volgens de letterlijke betekenis van het woord sabbat – om te stoppen!
Comer ontdekte vervolgens de rijke betekenis van de Sabbat in de Bijbel. Dat het Hebreeuwse woord shabbat letterlijk betekent om te stoppen. Dat het sabbatsgebod bij verre na het meest uitgebreide van de tien geboden is (lees maar na!). Dat het principe van een rustdag in de schepping (Genesis 2: 1-3) en in Gods verlossing (Deuteronomium 5: 15) verankerd is. In zijn boek, De radicale uitbanning van haast, worden zijn sabbatsontdekkingen uitgebreid beschreven.
Inmiddels wil Comer de wekelijkse sabbat voor niks in de wereld meer verruilen. Die ene dag van werkelijk niet ‘aan staan’. Van werkelijk alles (ook thuisklussen) laten rusten, van ontspannen, genieten, stil worden en in balans komen.
Na een jaar hard werken en veel ‘aan staan’, klinkt Comer’s sabbatsritueel me als muziek in de oren. Niet om het letterlijk zo te doen, op de letterlijke zevende dag van het gebod, maar om een dag te hebben van werkelijk tot stilstand komen. Een dag om de ruis uit je hoofd te laten vloeien, om je lichaam en geest weer af te laten stemmen op elkaar, om te kunnen ontspannen, genieten, luisteren en bezinnen.
Nuttig is het ook nog. William Wilberforce, de Britse parlementariër die zijn werkende leven lang streed voor de afschaffing van slavernij, schreef eens het volgende in zijn dagboek: “Blessed be to God for the day of rest and religious occupation wherein earthly things assume their true size. Ambition is stunted!” De aanleiding was vermoedelijk dat hij in de week daarvoor te horen kreeg dat hij eerste op de lijst stond voor een felbegeerde ministerspost. Een droomfunctie waarover Wilberforce later zei: “I was intoxicated with rising ambition”. Minpuntje was wel dat hij als minister zijn campagne en strijd tegen de slavernij op een laag pitje moest zetten. Ja, geprezen zij God voor een rustdag! Een dag waarop ook Wilberforce tot stilstand kwam, rustte, naar de kerk ging, kon bezinnen en luisteren en tot de slotsom kwam dat zijn inzet tegen de slavernij zijn ware roeping was.
Genoeg redenen om het sabbatsgebod weer eens serieus te nemen – niet als gebod maar als heerlijk geschenk. Misschien maar tijdens de vakantie beginnen. Want ook dat woord komt van het Latijnse woord vacare dat staat voor leeg zijn – vrij van alle verplichtingen! Ook zin in ‘vacare’? Ook zin om te ‘sabbatten’?